HCM en de Bengaal
HCM is één van de meest voorkomende erfelijke hartaandoeningen die bij verschillende kattenrassen kan voorkomen – ook bij de Bengaal.

Wat is HCM?
HCM is een erfelijke afwijking aan het hart, waarbij de spieren van de linker hartkamer langzaam aan steeds dikker – en dus stijver – worden. Hierdoor kan het hart zich niet goed vullen met bloed. Daarbij wordt de ruimte in de linkerkamer steeds kleiner, wat onder meer een grote kans op trombose geeft. Doordat de druk in de linkerboezem stijgt, kan er vochtophoping in de longen en de borstkas plaatsvinden. Dit geeft weer een grotere druk in de bloedvaten. Dit alles resulteert in een kortere levensduur. Katers vertonen vaak een ergere vorm van de ziekte dan poezen.

Om maar direct met de deur in huis te vallen:

• HCM is niet te genezen, wel te vertragen
• HCM is dominant overerfelijk
• HCM is moeilijk in een vroeg stadium te detecteren

HCM is niet te genezen
Dat betekent dat de kat er vroeg of laat aan zal overlijden. De ziekte kan al zichtbaar zijn rond de zes maanden, maar meestal zal de kat 2 à 3 jaar oud zijn. Op een leeftijd van drie tot vijf jaar wordt de ziekte vaak ernstig.

Hoe merkt u dat een kat HCM heeft?
HCM kent een aantal mogelijke verschijnselen: een toenemende benauwdheid door vocht in de borstholte, plotselinge verlammingsverschijnselen aan één van de voorpoten of aan beide achterpoten door een stolsel in de grote bloedvaten of een plotselinge dood door stolsels in de hersenen.

HCM is wel te vertragen door middel van medicatie
Bij HCM worden de hartwanden steeds dikker. Hierdoor komt het hart in een neerwaartse spiraal terecht. Doordat een dikker hart harder moet werken om voldoende zuurstof het lichaam rond te pompen, groeit de hartspier (zoals elke spier groeit bij extra training). Dit verergert de situatie, omdat de hartwanden dan én dikker worden door de HCM én dikker worden door overtraining. Er bestaat een medicijn, genaamd Atenolol, dat het hart dwingt een klein beetje minder hard te werken. Als gevolg daarvan zal de verdikking van de hartspier iets afnemen, waardoor de kat zich weer prettig gaat voelen en de levensduur verlengd wordt. Let wel: Atenolol wordt alleen voorgeschreven aan katten met HCM als de hartslag thuis en in rust echt te hoog is, of als er sprake is van levensbedreigende hartritmestoornissen. Onderzoeken hebben aangetoond dat het geven van Atenolol aan klinisch gezonde katten met HCM geen zin heeft.

HCM is dominant overerfelijk
Om precies te zijn: HCM is autosomaal dominant overerfelijk. Dit feit betekent dat ieder kitten dat geboren wordt 50% kans heeft om HCM te krijgen als slechts één van de ouders HCM heeft.

Hebben beide ouders HCM, dan is er een kans van 75% tot 100% dat de kittens HCM zullen hebben, met de volgende verdeling:
25% van de kittens heeft kans om HCM-vrij te worden geboren
50% heeft kans om hetrozygoot HCM te dragen
25% heeft kans om homozygoot HCM te dragen. Deze laatste homozygote groep overlijdt jong of wordt dood geboren.

Om die reden wil je als fokker alleen maar fokken met HCM-negatief geteste ouderdieren. Dat verkleint de kans op een HCM-kitten al enorm.

HCM is moeilijk in een vroeg stadium te detecteren
Dit is een belangrijk punt. Het is lastig de diagnose HCM te stellen, zeker in de beginfase van de ziekte. HCM openbaart zich vaak pas op latere leeftijd. Dit betekent dat een kat jarenlang geen verschijnselen van de ziekte kan vertonen, terwijl het dier wel HCM heeft.
U kunt zich voorstellen, dat wanneer er met deze kat is gefokt, een groot deel van de nakomelingen ook HCM heeft. Deze nakomelingen kunnen op hun beurt de ziekte ook weer verder verspreiden als deze ook weer als fokdieren verkocht zijn. Tel daarbij op dat HCM dominant overerfelijk is en u begrijpt direct waarom deze ziekte een grote bedreiging voor het ras is.

Goedbeschouwd zou het dus in theorie een goede oplossing zijn om pas met een kat te gaan fokken als het dier een jaar of zeven oud is. Als het echografisch onderzoek dan nog geen symptomen van HCM vertoont, kunt u er vrijwel zeker van zijn dat de kat echt HCM-vrij is.

In de praktijk is dat echter niet haalbaar. De meeste poezen worden omstreeks de leeftijd van één jaar voor het eerst gedekt en gaan al ruim voor hun zevende levensjaar weer met ‘pensioen’. Daarom is periodiek (jaarlijks) controleren van fokdieren de enige remedie, ook als de poes of kater al met pensioen is. Stel dat het op latere leeftijd toch HCM blijkt te hebben, dan kunt u dit in ieder geval kenbaar maken aan mensen die dieren bij u als fokdier gekocht hebben.

Periodieke controles – HCM vaststellen
HCM kan door middel van echocardiografisch onderzoek worden aangetoond. Daarbij wordt gekeken naar de dikte van de spierwand, de holte van het hart en de bewegingen van de hartkleppen. Daarnaast worden verschillende metingen verricht, zoals de grootte van de lichaamsslagader en de linker boezem. Ook wordt de bloedstroom en stroomsnelheid gemeten. Aan de hand van dit uitgebreide onderzoek kan worden vastgesteld of er sprake is van een hartafwijking, zoals HCM en kan de ernst van de afwijking worden bepaald. De test geeft bij katers op de leeftijd van 2 jaar een zekerheid van circa 80%. Bij poezen is sprake een zekerheid van 80% op de leeftijd van 3 jaar.  Ieder jaar bij, een volgende test, loopt deze zekerheid op. Helemaal 100% zekerheid zal echter nooit haalbaar zijn.

Ook kan er tegenwoordig met een DNA-test worden bekeken of een kat HCM heeft, maar dat is nog niet 100% betrouwbaar. Het voordeel van een DNA-test is dat deze al op jonge leeftijd (6 maanden) kan worden afgenomen. Een combinatie van beide onderzoeken is in feite het beste. De meeste kattenverenigingen zullen een echo verplicht stellen, omdat deze methode het betrouwbaarst is.

Testadvies van Neocat
Cattery Rimasi is lid van Neocat. Neocat adviseert katers jaarlijks te laten testen totdat zij zeven jaar zijn. Als er tot dan toe geen afwijkingen gevonden zijn, kan er daarna om de twee jaar getest worden – in ieder geval zolang er met het dier gefokt wordt, maar het is aan te bevelen de testen ook na het ‘pensioen’ van de dekkater periodiek te blijven uitvoeren. Bij poezen volstaat een test voor het eerste nestje en daarna om de twee jaar zolang er met de poes gefokt wordt, of voor elk nestje dat gepland wordt. Alleen testen van specialistische dierenartsen worden erkend. Slechts een aantal dierenklinieken in Nederland zijn in staat dit echografisch onderzoek uit te voeren. De adressen vindt u hier.

Momentopname
Een goede, serieuze fokker, die de gezondheid van zijn dieren de hoogste prioriteit geeft, zal zijn Bengalen te allen tijde periodiek (vaak jaarlijks) op HCM laten testen door middel van een echo. Deze onderzoeken zijn kostbaar en zijn daarbij slechts een momentopname. Telkens wordt de kat dan weer ‘voorlopig vrij’ verklaard. Het klopt dus dat er, ondanks dat een poes of kater voorlopig HCM-vrij verklaard is, nog geen zekerheid is hierover. Maar let wel: het is het enige dat fokkers kunnen doen om kopers van kittens enige vorm van zekerheid te geven over de gezondheid van hun kat.

HCM-vrije lijnen bestaan niet
Het beste zou zijn dat er met katten uit stamboomlijnen waarin HCM duidelijk voor komt (de zogenaamde high-risk lijnen), niet gefokt zou worden. Alleen is de ziekte inmiddels zo in het ras verweven, dat dat een hele uitdaging zou zijn. HCM-vrije lijnen bestaan niet. Omdat de Bengaal een relatief  nieuw kattenras is, ontstaan er door uitsluiting van die lijnen ook weer andere problemen doordat de genenpool verkleind wordt (hogere inteeltpercentages).
Ook als lijnen al meerdere generaties HCM-negatief getest zijn en de fokker de ouderdieren altijd periodiek test op HCM en die beide negatief zijn, kan er zo maar opeens een kitten geboren worden met HCM.
Bronvermelding: o.a. HCM bij kat steeds vaker vastgesteld door C. Schwering [juni 2009], Neocat